Kotły na paliwo stałe są ciągle najpopularniejszym źródłem ogrzewania w polskich domach. Oczywiście nie są to już tzw. kopciuchy, ale urządzenia o wysokiej efektywności, charakteryzujące się niską emisyjnością. Rynek jest pod tym względem zróżnicowany. Mamy do wyboru szeroką gamę technologii. To, którą wybierzemy, zależy przede wszystkim od naszych potrzeb i preferencji. W tym artykule postaramy się ułatwić ten wybór i wskazać kluczowe aspekty, na które należy zwrócić uwagę podczas wyboru kotła na paliwo stałe.

Fot. Studio Harmony, źródło: Adobe Stock

Kotły na paliwo stałe – obowiązujące normy i przepisy

Od 1 lipca 2018 roku w naszym kraju obowiązuje zakaz sprzedaży kotłów o klasie emisji niższej niż 5 (zgodnie z normą PN-EN 303-5:2012). Kotły te muszą spełniać konkretne normy związane z takimi wartościami jak emisja tlenku węgla, substancji smolistych, pyłów oraz minimalna wymagana sprawność.

Ponadto od 1 stycznia 2020 roku, weszła w życie dyrektywa Ecodesign. Jest to oficjalna Dyrektywa Parlamentu Europejskiego z kwietnia 2015 r. dotycząca wymagań emisyjno-energetycznych dla kotłów na paliwo stałe. Wraz z nią wprowadzono pojęcie sezonowej efektywności energetycznej, która uwzględnia wydajność kotła również podczas pracy z obniżoną mocą. Ekoprojekt to również szereg norm emisyjnych, które kształtują się następująco:

• sezonowa efektywność energetyczna - kotły c.o. o znamionowej mocy cieplnej do 20 kW nie mniejsza niż 75%. Dla kotłów o znamionowej mocy cieplnej przekraczającej 20 kW nie mniejsza niż 77%.
• emisja cząstek stałych (PM) - kotły z automatycznym podajnikiem paliwa nie mogą przekraczać wartości 40 mg/m³ i 60 mg/m³ dla kotłów z ręcznym podawania paliwa;
• emisje organicznych związków gazowych (OGC) w przypadku kotłów z automatycznym podawaniem paliwa nie mogą przekraczać 20 mg/m³. Dla kotłów z ręcznym podawaniem paliwa - 30 mg/m³.
• emisje tlenku węgla (CO) – kotły c.o. z automatycznym podajnikiem paliwa nie mogą przekraczać wartości 500 mg/m³, z ręcznym - 700 mg/m³.
• emisje tlenków azotu (NOx) – kotły na biomasę nie mogą przekraczać wartości 200 mg/m³ emisji NOx oraz 350 mg/m³ w przypadku kotłów na paliwa kopalne.

Oprócz sezonowej efektywności energetycznej i progów niektórych emisji, Ecodesign różni się od normy narzucającej klasy kotłów wymogiem umieszczania etykiet energetycznych na urządzeniach grzewczych (podobnych do tych, które znamy z urządzeń AGD).

Rodzaje kotłów na paliwo stałe

Jak już wspomnieliśmy, na rynku występuje wiele rodzajów kotłów na paliwa stałe. Główne podziały urządzeń wynikają z rodzajów paliwa, sposobu jego dawkowania oraz tego, jaką funkcję ma spełniać kocioł.

Rodzaje paliw

Najpopularniejsze obecnie kotły na paliwo stałe to te zasilane pelletem bądź ekogroszkiem. Pierwsza technologia to jest oparta o biomasę, czyli takie kotły można śmiało nazwać odnawialnymi źródłami energii. Pellet to prasowany granulat. Wyróżnia się pellet drzewny (powstający np. z trocin), słomiany czy też słonecznikowy. Ekogroszek powstaje z wysokokalorycznego węgla o niskiej zawartości siarki, charakteryzującego się niską spiekalnością. Zarówno kotły na pellet, jak i te zasilane ekogroszkiem to kotły 5 klasy, spełniające kryteria dyrektywy Ecodesign.

Mówiąc o biomasie, nie można zapominać o kotłach na drewno, trociny czy też pestki owoców. Są to jednak rozwiązania znacznie mniej popularne. Co za tym idzie, dostępność tych paliw jest nieco gorsza niż w przypadku ekogroszku i pelletu. Ponadto pellet i ekogroszek można kupić w każdym markecie, w tzw. big bagach, czyli opakowaniach mieszczących 25 kg paliwa. Ułatwia to składowanie. Dla przykładu składowanie trocin nie jest tak wygodne i „czyste”.

Sposób dawkowania paliwa

Kotły na paliwo stałe można również podzielić ze względu na sposób dawkowania paliwa. Tutaj mamy dwa warianty – kotły zasypowe i z podajnikiem. Pierwsza opcja to rozwiązanie tańsze, ale również wymagające obsługi kotła minimum raz na 24 h. Ręczne uzupełnianie paliwa jest czasochłonne i absorbujące. Dlatego popularniejszym rozwiązaniem są droższe kotły z podajnikiem. Są to zautomatyzowane urządzenia, w których paliwo uzupełnia się raz na kilka dni.

W nowoczesnych kotłach na paliwo stałe najczęściej stosuje się podajnik ślimakowy. Decydując się na kocioł z podajnikiem, nie tylko możemy zapomnieć o uzupełnianiu paliwa na kilka dni, ale również mamy pewność, że do kotła trafiają dokładne porcje pelletu / ekogroszku, odpowiadające obecnemu zapotrzebowaniu na energię.

Funkcjonalność kotła

Kotły na paliwo stałe mogą być jednofunkcyjne (do systemu c.o) lub dwufunkcyjne (do c.o. oraz podgrzewające wodę użytkową). W większości domów spotyka się tę drugą opcję. Inne źródło energii odpowiadające za przygotowanie ciepłej wody użytkowej to rzadki widok w polskich kotłowniach.

Na co zwrócić uwagę podczas wyboru kotła na paliwo stałe?

Kluczową kwestią podczas doboru kotła na paliwo stałe jest jego moc. Musi ona odpowiadać zapotrzebowaniu energetycznemu danego budynku. Zapotrzebowanie to zależy m.in. od powierzchni budynku, jakości stolarki otworowej czy też rodzaju zastosowanej wentylacji.

Poza tym zwróćmy uwagę czy dany kocioł faktycznie posiada certyfikat Ecodesign i 5 klasę. Niestety wciąż trafiają się nieuczciwi sprzedawcy, którzy oferują zdecydowanie słabsze urządzenia, niespełniające wyżej wspomnianych norm. Bezpośrednio z tym zagadnieniem związana jest sprawność urządzenia, którą również powinniśmy zweryfikować.

Pamiętajmy o tym, że miejscem docelowym dla kotła jest kotłownia. Samo pomieszczenie również może generować ograniczenia. Być może ze względu na niewielkie wymiary kotłowni, będziemy musieli wybrać kocioł bez podajnika. W kontekście organizacji pomieszczenia ważny jest również kierunek wylotu spalin z kotła.

W ofercie sklepu: https://swatt.pl/pl/445-kotly-co dostępne są także kotły z podajnikiem o bardzo kompaktowych wymiarach, pasujące do małych lub nieustawnych kotłowni. Jest to świetne rozwiązanie dla tych pomieszczeń, w których kocioł standardowych wymiarów się nie zmieści.

Wybierając kocioł, należy zwrócić uwagę również na jakość wykonania kotła, zastosowane materiały i rodzaj palnika. Jeżeli decydujemy się na urządzenie od sprawdzonego producenta, te kwestie nie powinny budzić wątpliwości. To samo dotyczy warunków gwarancji i serwisu.

Podczas zakupu kotła poprośmy o szczegółową instrukcję eksploatacji i utrzymania urządzenia. Jest to kluczowa kwestia dla jego efektywnej i bezpiecznej pracy.

Artykuł powstał przy współpracy z hurtownią instalacyjno - hydrauliczną Swatt.pl